Neuroprotekcja w chorobach ośrodkowego układu nerwowego
Neuroprotection in central nervous system diseases

Wiesław Drozdowski
Klinika Neurologii, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku

Streszczenie
Neuroprotekcja jest to szeroko rozumiana ochrona komórek nerwowych przed uszkodzeniem i śmiercią poprzez hamowanie różnego rodzaju szkodliwych czynników. Ze względu na niezadowalające możliwości terapeutyczne i ograniczone efekty neuroplastyczności jest ona bardzo ważna w wielu chorobach neurologicznych. Jednak specjalne oczekiwania dotyczą schorzeń o dużym rozpowszechnieniu, stanowiących problemy społeczne, oraz  postępujących chorób neurozwyrodnieniowych o nieznanej etiologii i patogenezie. Dlatego dalszą część artykułu stanowi przegląd możliwości neuroprotekcji w tych jednostkach chorobowych, ze szczególnym naciskiem na udary i urazy mózgu, w przypadku których zbadano ponad 1000 substancji o potencjalnych właściwościach ochronnych układu nerwowego. Kilkadziesiąt z nich miało korzystne oddziaływania u zwierząt, ale niestety żaden związek nie osiągnął wystarczająco dobrych efektów w badaniach wieloośrodkowych u ludzi, aby mógł zostać zarejestrowany w sposób jednoznaczny do terapii neuroprotekcyjnej jakiegokolwiek schorzenia neurologicznego. Niektóre z nich, np. winpocetyna, piracetam czy cerebrolizyna, w oparciu o podstawy teoretyczne, badania doświadczalne i niewielkie prace kliniczne są szeroko stosowane w praktyce. Jednakże prawdziwa, w pełni potwierdzona neuroprotekcja pozostaje ciągle na etapie nadziei.
Słowa kluczowe: neuroprotekcja, udar mózgu, uraz mózgu, choroby neurozwyrodnieniowe

Abstract
The neuroprotection is a widely understood protection of nerve cells from damage and death by inhibiting various harmful factors. Due to unsatisfactory therapeutic options and limited effects of neuroplasticity, neuroprotection is
very important in many neurological diseases. However, special expectations relates to the diseases with high prevalence, constituting social problems and progressive neurodegenerative disease of unknown etiology and pathogenesis. Therefore, the subsequent part of the article provides an overview of possible neuroprotection in these disease, with particular attention to the stroke and trauma of the brain, in which have been studied more than 1000 substances with theoretically potential protective properties for the nervous system. Dozens of them showed beneficial effects in animals, but unfortunately any substances did not confirm sufficiently good results in  multicenter studies in humans, in order to be registered in an unambiguous way for the neuroprotective therapy in any of neurological disorders. Nonetheless, some of them such as vinpocetine, piracetam or cerebrolysin are widely used in practice based on theoretical, experimental and small clinical studies. However, the real, fully confirmed neuroprotection is still at the stage of hope.
Key words: neuroprotection, stroke, brain trauma, neurodegenerative diseases

Neuroleptyki długo działającew postaci iniekcyjnej. Kazuistyka
Long-acting injectable antipsychotics. Case studies

Bartosz Łoza
Klinika Psychiatrii, Warszawski Uniwersytet Medyczny
Mazowieckie Specjalistyczne Centrum Zdrowia im. prof. Jana Mazurkiewicza

Streszczenie
Brak współpracy w leczeniu jest znaczącym problemem w schizofrenii, ponieważ pacjenci od samego początku zaburzeń w tej chorobie wykazują deficyty neurokognitywne, a w szczególności brak wglądu, i dlatego mogą nie rozumieć potrzeby systematycznego przyjmowania leków. Z tego powodu długo działające neuroleptyki w postaci iniekcyjnej są użyteczne, gdyż po ich podaniu zagwarantowany jest długoterminowy efekt klinicznej poprawy. W istocie, długo działające postacie leków zapewniają szereg dodatkowych korzyści związanych z ustabilizowaniem stężenia leku w organizmie, wyższą skutecznością, niższą nietolerancją, a także znaczącą poprawą współpracy. Ponieważ dostępnych jest coraz więcej długo działających neuroleptyków II generacji, zaproponowano stworzenie kolekcji przypadków klinicznych poświęconych tej formie leczenia. Artykuł przedstawia charakterystykę pacjentów,
w których leczeniu zastosowano neuroleptyki długo działające.
Słowa kluczowe: długo działające neuroleptyki w formie iniekcji, neuroleptyki depot, kazuistyka

ABSTRACT
Nonadherence to medications is a tremendous problem in schizophrenia because patients at the very onset have neurocognitive deficits, especially lack of insight and they may not understand that they have to take systematically
antipsychotic medicines. Because of that, injectable long-acting antipsychotics are useful as once they’re administered, long-term clinical improvement is guaranteed. Actually, long-acting formulation offers some added benefits of a more steady level of drug in the patient’s system, higher efficacy, lower intolerability, and impressive improvement of adherence. As long-acting second-generation antipsychotics are more and more popular, the idea to make the collection of case studies with long-acting antipsychotics was put forward. The article presents the characteristics of patients that received the long-acting antipsychotics in the treatment.
Key words: long-acting injectable antipsychotics, LAI, depot antipsychotics, case studies

Jak najlepiej wykorzystać darowane siedem minut? O lekarzu i pacjencie
How to make the best use of the given seven minutes? On the doctor and the patient

Paulina Wnukiewicz
Mazowieckie Specjalistyczne Centrum Zdrowia im. prof. Jana Mazurkiewicza w Pruszkowie

Streszczenie
Artykuł przybliża specyfikę relacji między lekarzem a pacjentem w polskiej praktyce psychiatrycznej. Przedstawione są w nim sposoby nawiązywania kontaktu z chorym przez stosowanie określonych technik komunikacyjnych, np. okazywanie zrozumienia. Przybliżone zostały rozmaite postawy ludzi wobec choroby i ich znaczenie dla dalszego procesu terapeutycznego. W artykule opisane są podstawowe elementy tworzące relację wg Carla Rogersa, tzn. autentyczność, akceptacja i empatia, oraz sposoby używania ich w rozpoczynaniu i kończeniu rozmowy z pacjentem, przekazywaniu mu informacji o leczeniu, a także komunikujące wsparcie. W tekście zostały zawarte praktyczne
wskazówki dotyczące sposobu postępowania lekarza w celu maksymalnego wykorzystania czasu przeznaczonego dla pacjenta. Autorka skupia się na wielowymiarowym aspekcie procesu powrotu do zdrowia osób chorych, uwzględniającym relewantność zachowania lekarza względem pacjenta i efektów odpowiednio nawiązanego kontaktu.
Słowa kluczowe: komunikacja, empatia, autentyczność, akceptacja, pacjent, lekarz

Abstract
The article is focused on the peculiarity of the patient and doctor relation in Polish psychiatric practice. It presents the ways of building relationship with a patient through communicative techniques i.e. understanding. Various attitudes towards a disease and their significance for the therapeutic process have been analyzed. The article also describes the basic elements of rapport building according to Carl Rogers, i.e. authenticity, acceptance, empathy and the ways that these are utilized when initiating and concluding a conversation with the patient, providing him or her with the details about treatment and offering a communicative support. The article contains practical tips on how the doctor should act to make the maximum use of the time devoted to one patient. Finally the article focuses on a multidimensional aspect of the healing process regarding the relevance of the doctor’s conduct towards the patient and the effects of the well-established rapport.
Key words: communication, empathy, authenticity, acceptance, patient, doctor

Schizofrenia cenestetyczna – opis przypadku leczenia risperidonem w iniekcjach o przedłużonym działaniu
Cenesthopathic schizophrenia – a case study of the treatment with risperidone long-acting iniection

Sławomir Murawiec
Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie

Streszczenie
Rozpoznanie schizofrenii obecnie opiera się najczęściej na potwierdzeniu występowania powtarzających się epizodów psychozy typu paranoidalnego z typowymi urojeniami odnoszącymi, odsłonięcia i prześladowczymi. Niektórzy autorzy sugerują wyróżnienie w obrębie grupy zaburzeń schizofrenicznych także innych postaci tej choroby. Jedną z najsłabiej poznanych tego typu form jest schizofrenia somatopsychiczna (opisana przez Maurycego Bornsztajna) lub schizofrenia cenestetyczna (opisana przez Gerda Hubera). Huber opisał w 1957 roku taką formę schizofrenii, którą w ciągu całego przebiegu charakteryzują nieprawidłowe doznania cielesne, powiązane bardzo ściśle z zaburzeniami afektu. Objawy mają charakter zmienny, pojawiają się niekiedy napadowo, a typowe objawy wspomniane powyżej pojawiają się tylko przejściowo i nie wysuwają się na plan pierwszy. Doznania cielesne to przede wszystkim ból, który relacjonuje 100% chorych, oraz medycznie niewyjaśnione symptomy występujące z tą samą częstością. Poza tym występują objawy doznań elektrycznych i termicznych, desomatyzacji, dotyczące ruchów, sztywności i podobne. W pracy zaprezentowano przypadek schizofrenii cenestetycznej, która wystąpiła u 35-letniego Rosjanina. Od początku leczenia jedynymi objawami były dramatycznie brzmiące skargi na doznania cielesne,  przede wszystkim ból, co w początkowym okresie leczenia prowadziło do powtarzających się, lecz bezskutecznych interwencji pogotowia i hospitalizacji na oddziałach ogólnych. W wyniku leczenia risperidonem o przedłużonym  działaniu objawy, takie jak ból i niewyjaśnione symptomy somatyczne, ustąpiły całkowicie.
Słowa kluczowe: schizofrenia cenestetyczna, risperidon w iniekcjach o przedłużonym działaniu

ABSTRACT
The diagnosis of schizophrenia in contemporary psychiatry is based in most cases on confirmation of psychotic episode as paranoid with characteristic features as persecutory delusions as well as delusions of reference. Some authors described other types of schizophrenia which are important in the context of this paper as somatosensoric schizophrenia (M. Bornsztajn) or cenesthetic schizophrenia (G. Huber). According to Huber in this form predominant symptoms are somatic complaints with disturbed mood. In those cases pain and medically unexplained somatic symptoms are present in nearly all cases and that can sometimes cause diagnostic problems for physicians. More obvious psychotic symptoms as thermic or electric sensations are easier diagnosed as psychotic experiences. The paper presents the case of 35-year-old man of Russian origin with cenesthetic schizophrenia successfully treated with risperidone long-acting injections. In this case all his sensations as pain and unexplained somatic symptoms were resolved with this medication.
Key words: cenesthopatic schizophrenia, risperidone long-acting injection