STRESZCZENIE

Koncepcja miasta ogrodu Ebenezera Howarda została zaprezentowana w roku 1902 i przez ponad 100 lat inspirowała przemiany w architekturze i urbanistyce. Bezpośrednio zachęca do prozdrowotnego planowania przestrzeni życia, a tym samym propaguje aktywne działanie, którego celem jest poprawa dobrostanu psychicznego. To, co wydawało się początkowo utopią epoki wiktoriańskiej, stało się podstawą współczesnego, w pełni świadomego projektowania.

Słowa kluczowe: miasto ogród, prozdrowotne projektowanie, Ebenezer Howard

 

ABSTRACT

The concept of Ebenezer Howard’s garden city was first time presented in 1902. For over 100 years it inspired transformations of architecture and urban planning. The concept directly encourages healthy living space planning. Thus promotes active lifestyle, which improves the mental well-being. What initially seemed to be the utopia of Victorian era, became the basis for the modern, fully conscious design.

Key words: garden city, pro-health design, Ebenezer Howard

Streszczenie

Teorie Williama Jamesa obecnie przeżywają renesans, a ich zastosowanie dotyczy nie tylko psychologii, ale i psychiatrii. W prezentowanym artykule przedstawiono przykłady aktualności teorii Jamesa dotyczących badań emocji, pamięci i uwagi. W zakresie emocji częstokroć wykpiwana teoria Jamesa–Langego, wskazująca na niezbędność somatycznych przejawów lęku w wytworzeniu i odczuciu emocji, w sposób zadziwiająco trafny tłumaczy wiele stanów patologicznych (życie uczuciowe ludzi z zespołem zamknięcia, z idiopatyczną ortostatyczną hipotonią, patofizjologią napadów lękowych) i fizjologicznych. W zakresie pamięci James zaproponował jej podział (zgodny ze współczesnym) na pierwotną i wtórną. Był też prekursorem badań nad pamięcią operacyjną i jako pierwszy oszacował jej zakres. Ponadto przewidział asocjacyjny charakter pamięci. Jako jeden z pierwszych badał pamięć autobiograficzną i słusznie podejrzewał jej powiązanie z emocjami oraz motywacją. Nawet pogląd o możliwości wytwarzania się „blizn w mózgu” pod wpływem stresu jest, w świetle współczesnej wiedzy o atrofii niektórych struktur (zwłaszcza hipokampu) po przeżyciu urazu psychicznego, niemalże proroczy. Zaproponowany przez Jamesa podział uwagi na mimowolną (dół–góra) i wolicjonalną (góra–dół) stał się paradygmatem współczesnych badań nad mózgiem, a jego zakres sięga nawet najnowszych koncepcji schizofrenii. Wobec trafności i dalekosiężnych skutków częstokroć prostych spostrzeżeń Jamesa jego dorobek naukowy zasługuje na szersze rozpowszechnienie wśród psychiatrów, zwłaszcza w Polsce, gdzie jego znajomość pozostaje nikła.

Słowa kluczowe: William James, emocje, pamięć, uwaga, historia psychiatrii

 

Streszczenie

Amisulpryd jest atypowym lekiem przeciwpsychotycznym stosowanym w leczeniu ostrej i przewlekłej schizofrenii, zwłaszcza z przewagą objawów negatywnych, takich jak spłaszczony afekt i emocjonalne lub społeczne wycofywanie. Amisulpryd jest  antagonistą receptorów dopaminowych D2 i D3, z zarówno presynaptyczną (w małych dawkach), jak i limbiczną selektywnością. Ze względu na unikalny mechanizm działania amisulpryd należy do leków przeciwpsychotycznych o największym potencjale klinicznym, jest skuteczniejszy od większości innych neuroleptyków. Amisulpryd to środek dobrze akceptowany i tolerowany przez pacjentów, z bardzo niskim ryzykiem zaprzestania leczenia w porównaniu z ogółem typowych i atypowych leków przeciwpsychotycznych.

Słowa kluczowe: amisulpryd, schizofrenia, neuroleptyki atypowe

 

Abstract

Amisulpride is an atypical antipsychotic used to treat acute and chronic schizophrenia, especially with predominance of negative symptoms such as blunting affect, and emotional or social withdrawal. Amisulpride is a dopamine D2 and D3 receptor antagonist with both low-dose presynaptic and limbic selectivity. Because of that unique mechanism, amisulpride belongs to antipsychotics with the highest potency, more effective than most of other antipsychotics. Amisulpride is well-tolerable and acceptable by patients, with very low risk of discontinuation comparing to all other typical and atypical antipsychotics. 

Key words: amisulpride, schizophrenia, atypical antipsychotics

STRESZCZENIE

Duloksetyna jest jednym z najczęściej stosowanych, pierwszorzutowych leków przeciwdepresyjnych. Jest przedstawicielem klasy SNRI leków przeciwdepresyjnych, czyli selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny. Ponadto, choć w nieco mniejszym stopniu, hamuje także wychwyt zwrotny dopaminy. Najważniejszymi wskazaniami do stosowania duloksetyny są: zaburzenia depresyjne (tzw. duża depresja), zespół lęku uogólnionego oraz ból neuropatyczny.

Słowa kluczowe: duloksetyna, depresja, lęk, bóle neuropatyczne, SNRI
 

ABSTRACT

Duloxetine is one of the most commonly used first-line antidepressants. It is a member of SNRI class antidepressants, i.e. a selective neurotransmitter reuptake inhibitors for serotonin and norepinephrine, and to a lesser degree dopamine. Duloxetine is mostly prescribed for major depressive disorder, generalized anxiety disorder, and neuropathic pain.
Key words: duloxetine, depression, anxiety, neuropathic pain, SNRI